Prof. dr. Kees Cools is deeltijd hoogleraar ondernemingsfinanciering aan de Rijksuniversiteit Groningen, en partner bij management consultancy Booz & Company in Amsterdam. Hij deed onderzoek naar de oorzaken van 25 boekhoudschandalen bij bedrijvan als Enron en Ahold. Bij de onderzochte bedrijven was de top van de onderneming moedwillig gaan sjoemelen met de cijfers. Wat bleek de oorzaak? Deze schandalen werden niet veroorzaakt door een gebrek aan regels, maar door een combinatie van het opleggen van irreële doelstellingen, een excessieve bonus bij het behalen van die doelstellingen en Zonnekoninggedrag van bestuurders.

Het begint vaak met ambitieuze plannen. De frauderende bedrijven beloofden een gemiddelde groei van 18 procent per jaar (dat is een ruime verdubbeling van het bedrijf in 5 jaar!). Ahold beloofde elk jaar 15 procent groei, tegen amper 1 procent voor de supermarktsector. Door de hoge bonussen die in het vooruitzicht werden gesteld, gebeurde er iets gevaarlijks met die irreële doelstellingen: medewerkers gingen proberen aan de eisen te voldoen. Daar was steeds meer risico voor nodig en dit leidde in de ondernemingen die hij onderzocht tot fraude.

Cools vond een duidelijk verband: hoe hoger de beloningen, hoe groter de kans op fraude.

Hieruit volgt de conclusie dat het vaststellen van hoge targets, gekoppeld aan hoge bonussen leidt tot onethisch en frauduleus gedrag.

Meer weten?
Cools, K. (2005). Controle is goed vertrouwen nog beter. Over bestuurders en
corporate governance. Assen: Van Gorcum.